Κεφάλαιο 15

ΜΗΝ ΠΥΡΟΒΟΛΕΙΤΕ ΤΟ ΒΡΑΧΜΑΝΟ

Νωρίς το πρωί, κάθομαι στο κεντρικό ghat, πίνω το τσάι μου και χαζεύω γύρω. Δίπλα μου μια μικρή παρέα από αγουροξυπνημένους ντόπιους που πλένουν τα δόντια τους. Οδοντόβουρτσα; Όχι βέβαια. Χρησιμοποιούν ένα μικρό χλωρό κλαράκι από δέντρο. Το μασουλάνε στην άκρη για να μαλακώσει και να ξεφτίσει. Μετά καταπιάνονται να τρίβουν δόντια και ούλα. Δεν μπορώ να φανταστώ πόσο αποτελεσματική είναι αυτή η μέθοδος στην καταπολέμηση της τερηδόνας και της ουλίτιδας. Τα δεδομένα πάντως εκ της παρατηρήσεως είναι αποκαρδιωτικά, στα χαμογελά των ντόπιων χάσκουν κενά από χαμένα δόντια. Προφανώς πρόκειται για έναν άνισο πόλεμο. Από τη μια ένα κλαράκι. Από την άλλη, κάτι το paan και τα betel nuts που διαλύουν τα ούλα, κάτι η παροιμιώδης αδυναμία των Ινδών για τα γλυκά, κάτι οι αφελείς τουρίστες που κερνάνε τα παιδάκια καραμέλες και σοκολάτες παρά τις έντονες για το αντίθετο παραινέσεις των τουριστικών οδηγών (καλύτερα να μασούλαγαν τριμμένο γυαλί δηλαδή), να τα τα αποτελέσματα. Το Βατερλό της στοματικής υγειινής. Επιπρόσθετα, όποιος έχει δει υπαίθριο/πλανόδιο οδοντογιατρό στους δρόμους της Ινδίας, μπορεί να καταλάβει το επίπεδο της υποδομής και στον τομέα αυτό.

Η μέρα και εδώ ξεκινά από πολύ νωρίς. Το Dasashwamedh ghat ή απλά main ghat όπως αποκαλείται χάριν συντομίας και ευκολίας είναι στο κέντρο της περατζάδας και ως εκ τούτου πιο ζωντανό από τα άλλα κομμάτια της όχθης. Στα σκοτάδια, πριν καλά καλά ξημερώσει οι πλανόδιοι κουρείς έχουν πιάσει δουλειά. Πελάτες τους οι πιστοί που έχουν έρθει με τάμα στη Μητέρα, κούρεμα γουλί με ξυράφι, ξέπλυμα με νερό από το ποτάμι. Πιο δίπλα άλλοι πιστοί ήδη κουρεμένοι έχουν ξεκινήσει το τελετουργικό με τις στάχτες των προγόνων τους. Κάθονται γυμνοί από τη μέση και πάνω, με έναν μεταλλικό δίσκο μπροστά τους, κάτω από μεγάλες ψάθινες ομπρέλες που προς το παρόν δεν τους προστατεύουν από τίποτα. Κάτω από παρόμοιες ομπρέλες κάθονται και βραχμάνοι που κάνουν τελετές προσφοράς στον ποταμό κατά παραγγελία: η τελετή αφορά πιστούς αλλά και τουρίστες. Οι τουρίστες άλλωστε είναι πιο προσοδοφόροι. Την εικόνα συμπληρώνουν οι λουόμενοι, η τελετή του aarti που ξεκίνησε, οι τουρίστες που βγάζουν φωτογραφίες με φλας τους μοναχούς του aarti, οι κράχτες με τις βάρκες που κυνηγούν τους τουρίστες. Κάθομαι μπροστά στο βραχμάνο, βάζω τα χέρια μου σε μια στρογγυλή πέτρα που συμβολίζει το λινγκαμ του Σίβα ενόσω ο βραχμάνος ξεκινά να απαγγέλλει τις προσευχές. Κάποια στιγμή μου ζητά να επαναλαμβάνω τα λογία του. Νιώθω γελοία αμήχανος, δεν ξέρω τι λέει αυτός, τι επαναλαμβάνω εγώ, τέλος πάντων. Προχωράμε προς το νερό, αφήνουμε στην επιφάνεια το γνωστό πιατάκι από φύλλα με το κεράκι και τα λουλούδια. Ακολουθεί μια μικρή καρύδα, την παίρνει και αυτή το ρεύμα. Μου ζητάει να γράψω τα ονόματα των δικών μου σε ένα τετράδιο για να τα μνημονεύει στις προσευχές του. Τώρα τα πιάσαμε τα λεφτά μας. Και μιλώντας για λεφτά, προχωρά και στο ο,τι προαιρείσθε. Δηλαδή όχι ακριβώς ο,τι έχετε ευχαρίστηση, υπάρχει ταρίφα κανονικά. Και για να μη χαλάσουμε και την παράδοση, αρχίζουμε και τα παζάρια. Ο βραχμάνος δυσανασχετεί, δεν είναι πράγματα αυτά και τα τοιαύτα, αλλά ταυτόχρονα αρχίζει να σκοντάρει, το βαλς ξεκίνησε. Με τα πολλά καταλήγουμε σε ένα ποσό, μου ραίνει το κεφάλι με νερό από το ποτάμι, απομακρύνομαι με μια κόκκινη κλωστή στον αριστερό καρπό και τρεις λευκές γραμμές στο μετωπο.Και μια βούλα κόκκινη στο δόξα πατρί.

Το main ghat είναι κομβικό σημείο, θα περάσω αρκετές φορές από κει στη διάρκεια της ημέρας. Όλες μα όλες τις φορές θα με πάρουν στο κατόπι διάφοροι κράχτες και μικροπωλητές: κάρτες, εικονίτσες και χαϊμαλιά, βαρκάρηδες, ντόπιοι που προσφέρουν μασάζ στην πλάτη, στην παλάμη. Τους αποφεύγω, προσπαθώ να αρνούμαι ευγενικά, χωρίς να χάνω το χρόνο, τη ψυχραιμία αλλά ούτε και το χιούμορ μου. Αν με πετυχαίνουν όταν πίνω τσάι, και αφού δείχνουν να αψηφούν τις πρώτες μου αρνήσεις, καταφεύγω στην πλάκα: κάνω πως έχω αποκοιμηθεί, γελάνε, θα με παρατήσουν. Αν είμαι περαστικός, τους λέω πατάν πατάν!! και συνεχίζοντας να περπατάω κάνω πως τραβάω μια φανταστική καλούμπα με το βλέμμα στον ουρανό... Αυτό πάντα πιάνει, λένε αυτός εδώ είναι καμμένο χαρτί, χάνουμε την ώρα μας. Το πιο αστείο πάντως ήταν μια δυο φορές με τους μασατζήδες.

- Κύριος, θέλεις μασάζ; κάνω καλό μασάζ.

- Όχι ευχαριστώ, δεν ενδιαφέρομαι.

- Πολύ καλό μασάζ, έλα, ξάπλωσε εδώ.

- Όχι, ευχαριστώ.

- Καλά, δεν πειράζει, δώσε μου το χέρι σου...ο μασατζής τείνει το χέρι, προτείνει μια χειραψία.

Του δίνω το χέρι. Στη στιγμή έχει βαλθεί να μου μαλάσσει την παλάμη και τα δάχτυλα. Ρε που μπλέξαμε...

- Λοιπόν κοίταξε, και εγώ την ίδια δουλειά με σένα κάνω στην πατρίδα μου. Θα σου δείξω κάτι αν θες να μάθεις, ΔΩΡΕΑΝ την πρώτη φορά.

Ο ινδός με κοιτά αποσβολωμένος. Τον έχω στο χέρι. Μεταφορικά και κυριολεκτικά, τώρα κρατάω εγώ το χέρι του.

- Κοίτα, όλοι σχεδόν έχουν πρόβλημα στη μέση τους. Γιαυτό και σχεδόν όλοι έχουν ένα σημείο στην παλάμη που είναι εξαιρετικά επώδυνο στην πίεση, στη βάση του αντίχειρα. Να, εδώ.

Ο μασατζής μορφάζει από τον πόνο. Ο κακομοίρης είχε πρόβλημα με τη μέση του κι αυτός.

- Είδες; στην αρχή πονάει πολύ. Εσύ μην το κάνεις κατευθείαν έτσι δυνατά. Ξεκίνα αργά και γλυκά, σιγά σιγά αυξάνεις την ένταση της πίεσης... βλέπεις; Τώρα πονάει το ίδιο?

- Όχι, όχι, τώρα δεν πονά καθόλου!

- Βλέπεις; Τώρα έμαθες κάτι που θα κάνει καλό στους ανθρώπους και θα σε κάνει και πιο πλούσιο.

Σου ξαναλέω ότι αυτό που σου έδειξα τώρα σου το δείχνω δωρεάν. Την άλλη φορά όμως...

Ο μασατζής γελά, το ίδιο και οι τριγύρω που χαζεύουν. Με χτυπά στον ώμο χαμογελαστός,

- Προφέσορ, προφέσορ!

Από τους μασατζήδες του main ghat γλίτωσα, δεν με ενόχλησαν άλλη φορά...

Νωρίς το απόγευμα στο Dasashwamedh ghat μοιάζει να έχει μόλις βρέξει. Υπάλληλοι σκουπίζουν με σάρωθρα και μετά πλένουν την προβλήτα με τη μάνικα. Οι πέτρες γυαλίζουν βρεγμένες. Το αποτέλεσμα δεν είναι το καλύτερο. Οι υπάλληλοι δεν δείχνουν ακριβώς αυτό που λέμε υπερβάλλοντα ζήλο. Επιπρόσθετα οι περαστικές αγελάδες δείχνουν μια προτίμηση στις πλυμένες πλάκες για να κάνουν τα κακά τους. Και τέλος το νερό της μάνικας αντλείται απευθείας από το ποτάμι, εκεί δηλαδή που καταλήγουν και τα βρώμικα νερά από το πλύσιμο.

Αυτή η καθημερινή καθαριότητα είναι ένα προσόν που δεν απολαμβάνουν άλλα ghats. Και ο λόγος είναι γιατί σε αυτό το ghat λαμβάνει πανηγυρικά χώρα η απογευματινή μεγαλόπρεπη τελετή του aarti, όπου χαιρετάται ο ήλιος και το τέλος της ημέρας. Ο κόσμος αρχίζει να πυκνώνει κατά τις πέντε πεντέμισι, οι τυχεροί ή προνοητικοί πιάνουν τα προνομιούχα τραπεζάκια στα καφέ πάνω από την προβλήτα, που έχουν καλή θέα στην μεγάλη και φωτισμένη εξέδρα. Από νωρίς έχουν πιάσει τα πόστα τους και οι μικροπωλητές ξηρών καρπών. Ο κόσμος όλο και πυκνώνει, σε λίγο δημιουργείται το αδιαχώρητο. Την έναρξη της τελετής σηματοδοτούν οι καμπανούλες πάνω από την εξέδρα που αρχίζουν να χτυπούν μανιασμένα. Θα συνεχίσουν αδιάληπτα καθ'ολη τη διάρκεια της τελετής. Θα συνοδεύουν τη μουσική από αρμόνιο και τον τραγουδιστή που θα υμνήσει τη Μητέρα και τις θεότητες.

Η χορογραφία που ακολουθείται στη διάρκεια της τελετής από τους μοναχούς μου φάνηκε πανομοιότυπη με την αντίστοιχη της πρωινής τελετής. Οι μοναχοί ραίνουν τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα με πέταλα λουλουδιών, ανεμίζουν μια αλογοουρά, θυμιατίζουν και ανεμίζουν μεγάλα καντηλερια.Αυτο που αλλάζει εκτός από την ώρα της τελετής, είναι ο αριθμός των μοναχών. Ενώ το πρωί λειτουργεί μόνο ένας, τώρα το σούρουπο υπάρχουν πέντε, γεγονός που προσδίδει οπωσδήποτε μεγαλοπρέπεια. Φαντάζομαι πως είναι αυτό που κάνει την απογευματινή τελετή πιο δημοφιλή από την πρωινή. Αυτό και το γεγονός πως η απογευματινή ώρα είναι πιο εύκολη...

Τα φλας οργιάζουν πάνω στους βραχμάνους, οι τουρίστες εδώ τα δίνουν όλα, γαζώνουν τους ιερείς από παντού, γκιγκαμπάιτ ολάκερα θυσιάζονται για χάρη της τελετής. Μου έρχεται στο μυαλό η φρενίτιδα των τουριστών και φωτογράφων στο ηλιοβασίλεμα της Οίας στη Σαντορίνη. Μα τι παθαίνουν οι τουρίστες το ηλιοβασίλεμα;

Οι νέοι βραχμάνοι εκτελούν τις προδιαγεγραμμένες κινήσεις με συγχρονισμό. Ο συγχρονισμός αυτός είναι αλήθεια ότι λείπει από τις αντίστοιχες τελετές που εξελίσσονται παράλληλα την ίδια ώρα σε άλλα ghats. Λιγότεροι ιερείς, μουσική κονσέρβα, οι νέοι μοναχοί εντελώς ασυντόνιστοι έως απελπισίας, φιγούρες στο γάμο του καραγκιόζη, δίνουν την εικόνα ''παλιοκηδείας''. Τι παράδοξο όμως, είναι αυτή η έλλειψη συντονισμού, αυτή η αυτοσχεδιαστική μέχρι δακρύων διάθεση των νέων στη χορογραφία της τελετής, η έλλειψη οργάνωσης αλέα μάλλον και η λιγότερη δημοτικότητα στον πολύ κόσμο, που κάνουν αυτές τις μικρότερες τελετές πιο ζεστές, πιο ανθρώπινες, πιο γοητευτικές τελικά.

Έχει νυχτώσει πια κανονικά στο main ghat. Οι καμπανούλες σχόλασαν, οι νεαροί βραχμάνοι έχουν φυσήξει τη μπουρού τους, ο τραγουδιστης σιώπησε. Οι βάρκες γεμάτες τουρίστες που είχαν δημιουργήσει το αδιαχώρητο και στο νερό μπροστά από την εξέδρα, έχουν αρχίσει και πάλι να κινούνται για να κάνουν χώρο στις προσφορές των πιστών. Και τότε φανερώνεται ένα θέαμα μαγικό. Από πιο πάνω από το ποτάμι, δεν ξέρω από πού, το ρεύμα φέρνει τις προσφορές πιστών, από μακρυά εκατοντάδες κεράκια κυλούν αργά και νωχελικά στα ανοιχτά , στα σκοτεινά νερά που φαίνονται πιο σκοτεινά σε αντίθεση με τη φωτισμένη εξέδρα. Ο Γαλαξίας ρέει μέσα στον ποταμό, όπως στο στερέωμα, έτσι και εδώ κάτω, μπροστά στα μάτια μου. Πώς να τραβήξω αυτή τη φωτογραφία; Γιατί;